Lezingen worden van oudsher gezien als een van de drijfveren om het wetenschappelijk onderzoek en het wetenschappelijk debat een forum te geven. Lezingen voor een algemeen publiek van belangstellenden, met prikkelende vragen door referenten, zullen waarschijnlijk niet zo’n groot bereik hebben als de sociale media van tegenwoordig. Daar tegenover staat dat ‘live’ discussie, soms nog eens dunnetjes overgedaan in de traditionele media, een vinger kon leggen op pijnlijke controverses. Daar kan geen zoom-webinar tegenop.
De initiatiefnemers van de Duijker-lezingen wilden de ontwikkelingen op het vakgebied van de psychologie voor een groot publiek stimuleren. Professor H.C.J. Duijker was van 1948 tot 1980 hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Elke lezing was uitdagend, maar de instandhouding ervan bleek de grootste uitdaging. De tanende belangstelling en teruglopende inkomsten betekende het einde van de lezingenreeks. Ook in deze tijd zijn lezingen, al dan niet met een verwijzing naar een naamgever, nog steeds in trek. Na de pandemie zullen ongetwijfeld de campagnes voor lezingen weer toenemen. Voor u alvast een kijkje in de lezingen van weleer op het vakgebied van de psychologie.
Lijst met Duijker-lezingen
1. Herbert Simon (1981): Man and his tools: technology and the human condition.
2. Gerard Baerends (1982): Het dilemma van ons denken. Gedachten over de biologische basis van het menselijk gedrag en haar consequenties.
3. Raymond Aron (1983): Het socialisme en de sociologie van Durkheim en Weber.
4. Abram de Swaan (1984): Nood en deugd: over altruïsme en colleciteve actie.
5. Margret Boden (1985): Computer models of mind: are they pernicious?
6. Willem Albert Wagenaar (1986): De oorzaak van onmogelijke ongelukken.
7. Nico Frijda (1987): De wetten van het gevoel.
8. Sidney Wilfred Mintz (1988): The power of sweetness and the sweetness of power.
9. René Diekstra (1989): Hoe geestelijk is gezondheid?
10. Jon Elster (1990): Desires and opportunities: Alexis de Tocqueville’s political psychology.
11. Simons Doorman (1991): Einde der redelijkheid?
12. Hans Eysenck (1992): A hundred years of personality research: from Heymans to modern times.
13. Andres Kobben (1993): Wetenschap als amusement.
14. Walter Everaerd (1994): Zwak vlees: over psychologie en de verbeelding van het seksuele.
15. Pieter Drenth (1995): Selectie of niet?
16. Geert Hofstede (1996): Wie is er bang voor Europa?
17. Richard Shiffrin (1997): Memory and forgetting.
18. Frank Bovenkerk (1998): Personologie van de georganiseerde misdaad.
19. Virginia Valian (1999): Vrouwen krijgen minder vanzelfsprekend respect.
20. Jaap van Heerden (2000): De omstreden erfenis van Freud.
Een voorbeeld uit het verleden?
Hoogleraar Bert Duijker meende dat de psychologie als vakgebied ‘niet uit elkaar moest vallen’ door specialisaties. Toch had hij had zich goed kunnen vinden in de lezingenreeks, vanwege de nieuwe perspectieven. Intussen zijn er veel nieuwe en opwindende ontwikkelingen geweest, die een lezing waard zijn. Bovendien is het lezingenconcept nog steeds populair, menen ook de schrijvers van het artikel over de Duijker-lezingen.
De Duijkerlezingen – een zwanenzang? Arnold van Emmerik & Vittorio Busato (De Psycholoog, september 2021)